lek. med. Ewa Trębas-Pietraś - specjalista chorób płuc i alergii
Czy alergia pokarmowa może mieć związek z grupą krwi?
Pierwsze opisy alergii pokarmowej pojawiły się w 375 r p.n.e. Hipokrates po raz pierwszy opisał egzemę i alergię na mleko i sery. Potem znajdujemy opisy nietolerancji koziego mleka podane przez Galena (129-199 r.)- W 1808 roku Robert Willan opisał przypadki pacjentów z objawami pokrzywki po spożyciu migdałów i grzybów. W 1906 roku Klemens von Pirquet i Bela Shick wykazali, że w pewnych okolicznościach nie dochodzi u człowieka do rozwoju prawidłowej reakcji odpornościowej, ale do nadmiernej jego reaktywności na czynniki środowiskowe, co nazwano alergią.
W 1968 r. uczeni Coombs i Gell zaproponowali podział reakcji immunologicznych (alergicznych) na cztery typy:
Typ I - reakcja anafilaktyczna- natychmiastowa (wstrząs anafilaktyczny). Występuje w kilka minut po kontakcie z alergenem. Polega na łączeniu się alergenu z przeciwciałem typu IgE obecnych na niektórych komórkach organizmu. Objawem takiej reakcji może być pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, napad astmy itp.
Typ II - to reakcja cytotoksyczna, która najczęściej objawia się pod postacią pokrzywki. Alergenami najczęściej są leki. W reakcji udział biorą przeciwciała klasy IgM i IgG, które aktywują komórki cytotoksyczne. W tym typie reakcji alergicznej może też brać udział tzw. dopełniacz.
Typ III - reakcja z tworzeniem kompleksów immunologicznych. W tym typie reakcji alergicznych biorą udział immunoglobuliny IgG, IgM, IgA i IgE. Łączą się one z alergenem i aktywują dopełniacz. Takie kompleksy powodują uwalnianie pewnych enzymów proteolitycznych i wytwarzanie stanu zapalnego w ciągu kilku godzin. Krążące w ustroju kompleksy immunologiczne wywołują pokrzywki, chorobę posurowiczą itp.
Reakcje typu IV, to reakcje komórkowe, opóźnione, rozwijają się po 24-72 godzinach po kontakcie z alergenem. Przykładem takich chorób alergicznych jest: kontaktowe zapalenie skóry, AZS (atopowe zapalenie skóry), lub niektóre pokrzywki. W reakcji tej biorą udział limfocyty T, makrofagi i komórki Langerhansa.
168W wyniku badań naukowych nad budową alergenów wyizolowano pewne białka obecne w pyłkach roślin, pokarmach lub naskórkach zwierząt. Okazuje się, że osoby uczulone na pyłki brzozy mogą również manifestować objawy kliniczne po zjedzeniu owoców pestkowych, orzechów, jabłek czy marchewki. Osoby uczulone na lateks często ujawniają reakcje krzyżowe na pokarmy. Alergia na wołowinę może być związana z alergią na mleko.
Alergia pokarmowa związana z IgE częściej występuje u dzieci niż u dorosłych, Najczęstszymi alergenami pokarmowymi są produkty nabiałowe, a szczególnie mleko krowie, mąka pszenna (gluten), cytrusy, soja. jajka, ryby, kakao, orzechy.
W większości przypadków alergia pokarmowa ma związek z reakcjami IgE - zależnymi. Jednak dość często spotykamy się z reakcjami przebiegającymi w innych mechanizmach odbywających się równocześnie. Wśród reakcji IgE - niezależnych najczęściej występuje nadwrażliwość III - go lub IV- go typu. Przykładem takiej reakcji może być celiakia.
169Niealergiczna nadwrażliwość na pokarmy może wynikać z zaburzeń metabolicznych ( brak laktazy), zdolności niektórych pokarmów do bezpośredniego uwalniania histaminy z komórek : ryby, czekolada, truskawki oraz zawartości czynnych metabolitów w pokarmach -tyramina w dojrzewających serach, dopamina w czekoladzie, histamina w rybach, szpinaku, pomidorach. Nadwrażliwość może być spowodowana dodatkami do pożywienia - barwniki, konserwanty, substancje smakowe, siarczyny, a także toksycznymi zanieczyszczeniami w pokarmie.
Objawy kliniczne alergii pokarmowej mogą dotyczyć bardzo różnych układów i narządów naszego ciała. Reakcje IgE - zależne manifestują się w obrębie układu oddechowego skurczem oskrzeli (astma), w przewodzie pokarmowym - zespołem alergii jamy ustnej, anafilaksją w żołądku i jelitach. Na skórze możemy obserwować pokrzywki, obrzęk naczynioruchowy. Po pokarmach może rozwinąć się wstrząs anafilaktyczny.
170Reakcje IgE - niezależne mogą przebiegać pod postacią astmy, alergicznego eozynofilowego zapalenia żołądka i jelit, enteropatii, zapaleń wszystkich odcinków jelit i odbytnicy oraz AZS i kontaktowego zapalenia skóry.
Komórki odpowiedzialne za reakcje alergiczne - mastocyty obecne w jelitach, skórze, drogach oddechowych i moczowo-płciowych w tkance otaczającej naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy obwodowe. Ich aktywacja może przebiegać poprzez łączenie się z IgE, a także przez anafilatoksyny, neuropeptydy, polilizyny, polimery węglowodanów, a nawet przez bodźce fizyczne.
Uważa się, że związki białkowe zwane lektynami mogą mieć duże znaczenie w powstawaniu objawów alergii, także pokarmowej. Lektyny obecne w pokarmach wiążą się z resztkami cukrowymi ustroju, w tym z antygenami grup krwi. To prowadzi do uszkodzenia komórek i może powodować syndrom podrażnienia śluzówki w jelitach, marskość wątroby, lub blokować przepływ krwi przez nerki.
171Istnieją dowody na to, że lektyny pokarmowe odgrywają znaczącą rolę w chorobach autoimmunologicznych oraz przewlekłych procesach zapalnych. Niektóre lektyny pokarmowe mają zdolność zwiększania produkcji IgA oraz interleukiny 4, która indukuje produkcję IgE. Jednym z najbardziej szkodliwych skutków działania lektyn pokarmowych jest zespół wzmożonej przepuszczalności jelit, polegający na rozluźnieniu połączeń międzykomórkowych w obrębie śluzówki jelita. Skutkiem tego jest „przeciekanie" jelit i przedostawanie się substancji toksycznych do układu krążenia. Objawy kliniczne mogą pojawiać się miejscowo, ale także w odległych narządach.
Przedstawiciele grupy krwi O, po wykluczeniu z diety mleka, pszenicy i glutenu oraz kukurydzy, uzyskują znaczną poprawę przebiegu schorzeń alergicznych.
Osoby z grupą krwi A, spożywające czerwone mięsa mają szczególną skłonność do występowania zespołu wzmożonej przepuszczalności jelit.
Przedstawicieli grupy B charakteryzuje skłonność do przewlekłych stanów zapalnych dróg oddechowych - np. astmy, pyłkowicy. Nasilenie dolegliwości obserwuje się po spożyciu lektyn kurczaka, kukurydzy, glutenu.
Nosiciele grupy krwi AB łączą skłonności do zachorowań jak w grupie A i B. Organizm tych przedstawicieli wykazuje zmniejszona aktywność komórek NK, które chronią przed infekcjami.
W celu poprawienia stanu zdrowia oraz działając profilaktycznie możliwe jest stosowanie suplementów diety równocześnie z leczeniem farmakologicznym zaleconym przez lekarza.